Przejdź do głównej zawartości

Siedem odsłon Aleksandra Tansmana cz.VII


Pierwszy polski neoklasyk

Czy zapomnienie o twórczości Tansmana w Polsce można zrzucić jedynie na to, iż kompozytor wyjechał z kraju i robił karierę poza granicami polski? Czy zmiana obywatelstwa, o którą – jak sam wspominał – poprosił we Francji nieco pośpiesznie pod wpływem chwili, przekreśla go jako twórcę polskiego? Sam Tansman nigdy się nie wypierał swojej polskości:
 
wystąpiłem o tę zmianę [obywatelstwa] dopiero wiosną 1938 r., kiedy po powrocie z podróży poślubnej do Włoch z moją drugą żoną Colette przeczytałem w gazetach, iż Polska zawarła układ o nieagresji z Niemcami. W ciągu dwóch tygodni, w dniu 1 czerwca 1938 r. otrzymałem od prezydenta Republiki Lebruna pismo akceptujące moją prośbę. Co wcale nie zmienia faktu, że nadal jestem polskim kompozytorem.
 
Jednak przez lata nazwisko Tansmana zostało zapomniane, a polskie środowisko muzyczne zaczęło stopniowo odkrywać jego muzykę dopiero po długim czasie całkowitego nieistnienia. Jego utwory z wolna zaczęły pojawiać się na koncertach, zaczęto przywoływać jego sylwetkę w okolicznościowych artykułach, wreszcie powstał znakomita biografia twórcy, autorstwa Janusza Cegiełły, Dziecko szczęścia. Aleksander Tansman i jego czasy z 1986 roku.  W latach osiemdziesiątych, tuż przed śmiercią, Tansman otrzymał kilka nagród z Polski: w 1983 roku Złotą Odznakę Orderu Zasługi oraz Odznakę Zasługi dla Kultury Polskiej, jak też Członkostwo honorowe i Medal Związku Kompozytorów Polskich, w 1986 roku Akademia Muzyczna w Łodzi nadała mu doktorat honoris causa. Jednak o tym, iż jest to twórca polski, nie świadczy tylko jego pochodzenie czy język ojczysty, lecz przede wszystkim jego muzyka, która mówi za siebie. Kompozytor w liście do czytelników polskich z czerwca 1983 roku pisze:
 
Oczywiście wiele zawdzięczam Francji, ale nikt, kto kiedykolwiek słyszał moje utwory, nie może mieć wątpliwości, że byłem jestem i na zawsze pozostanę kompozytorem polskim.
w innym miejscu dodaje:
 
Moja muzyka ma w sobie dużo polskości. Zresztą mazurki są w prawie każdym moim utworze; w kwartecie smyczkowym, w symfoniach. Polski folklor jest bardzo bogaty. [...] Sądzę, że to po trosze tłumaczy także linię melodyczną moich utworów, a przede wszystkim zapis harmoniczny.
 
Zresztą sprawy polskie do samego końca go interesowały. W 1981 roku po wzlocie Solidarności był w Polsce, dedykował też jeden ze swych utworów Lechowi Wałęsie.
 
Mam (…) list od Lecha Wałęsy, ponieważ skomponowałem utwór pt.: Hołd, który wykonano w Gdańsku i on przysłał mi ten czarujący list z podziękowaniami, zaprosił mnie do siebie…
 
Ostatnim utworem Aleksandra Tansmana, skomponowanym przed śmiercią, w roku 1985, była miniatura na altówkę i fortepian, zatytułowana Alla polacca. Kompozytor zmarł w Paryżu 15 listopada 1986 roku.
Obserwujemy obecnie wzrost zainteresowania osobą i twórczością Aleksandra Tansmana, w Łodzi organizowany jest od lat 90. Międzynarodowy Konkurs i Festiwal Indywidualności Muzycznych im. Aleksandra Tansmana, lecz zaniedbań wielu dziesięcioleci nie jest łatwo odrobić.



Cytaty za „TRZYKROTNIE UCAŁOWANY PRZEZ MUZĘ rozmowa J. Tuszewskiego z A. Tansmanem

Komentarze

Popularne posty z tego bloga

Orkiestrownik

Co to takiego Orkietrownik? Nie jest to kierownik orkiestry, ani żadne wymyślne urządzenie do strojenia orkiestry, lecz rewelacyjny internetowy, multimedialny przewodnik po orkiestrze symfonicznej. Mówiąc w skrócie Orkiestrownik to cykl nagrań edukacyjnych, na które składa się 18 filmowych etiud o instrumentach orkiestry. Orkiestrownik powstał jako wspólne przedsięwzięcie Instytutu Muzyki i Tańca oraz Narodowego Instytutu Audiowizualnego, do programu tego zostali zaproszeni muzycy tworzący jedną z najlepszych polskich orkiestr - Sinfonię Varsovię. Celem projektu, realizowanego m.in dla potrzeb ogólnopolskiego Programu  filharmonia/ostrożnie, wciąga!!!  jest pokazanie fenomenu tak wielkiego organizmu, jakim jest orkiestra symfoniczna oraz przedstawienie ról i znaczenia poszczególnych instrumentów. Nagrania tych filmów, odbyły się w siedzibie Orkiestry Sinfonia Varsovia. Strona internetowa projektu znajduje się pod tym - linkiem . Po wejściu na stronę ukazuje n...

"Zmartwychwstanie" II Symfonia c-moll Gustawa Mahlera

Mahlerowskie katharsis II Symfonia „Zmartwychwstanie” była chyba pierwszym utworem Gustawa Mahlera z pośród twórczości tego kompozytora jaki usłyszałem, była to miłość od pierwszego wejrzenia i trwa niezmiennie do dziś, co się potwierdziło na wczorajszym koncercie. Po raz kolejny uzmysłowiłem sobie jak wspaniałe jest to dzieło, dla mnie chyba najwspanialsza z wszystkich symfonii.    Ta muzyka zwłaszcza w kulminacyjnych momentach daje odczucie wzniosłości, majestatu. Mahler dosięgną tu ekstremów, jego kontrasty są porażające i mogą wywołać u słuchacza poczucie duchowego wstrząsu bliskiego temu, które miały wywoływać antyczne greckie tragedie czyli katharsis – oczyszczającego umysł człowieka.   Doskonała instrumentacja, bardzo dramatyczna narracja muzyczna, bogactwo inwencji melodycznej i pomysłów kompozytorskich, (o których twórcy współczesnej muzyki filmowej mogliby tylko pomarzyć), to najważniejsze atuty twórczości Mahlera.   II Symfoni...

Siedem odsłon Stefana Kisielewskiego część VI

Pisarz Wszechstronność Stefana Kisielewskiego jest zadziwiająca, właściwie był to człowiek „renesansowy”. Często powtarza się jego słynne powiedzenie o tym, iż mnożył się poprzez dzielenie i rzeczywiście im bardziej był podzielony pomiędzy różne aktywności tym więcej go było. Właśnie przez tak szeroką działalność osoba Kisielewskiego rozpoznawalna jest zarówno w sferach literackich jaki muzyczny, politycznych oraz biznesowych.   Kisielewski w świecie literackim przebywał od dziecka, pochodził z rodziny o bogatych tradycjach literackich, nic więc dziwnego, że i on zaczął tworzyć. Do pisania w czasie wojny zachęcał go przyjaciel – Czesław Miłosz, który też pomógł mu w debiucie, polecając go wydawcy. Powstała wtedy pierwsza powieść Kisielewskiego Sprzysiężenie . Wydana została dopiero po wojnie i od razu wywołał skandal. Mariusz Urbanek w swej monografii rodu Kisielewskich tak pisze:   W grudniu 1946 roku, (…) ukazało się Sprzysiężenie. Powieść stała s...