Siedem odsłon Stefana Kisielewskiego część VII

Kompozytor

W świadomości powszechnej najmniej znaną działalnością Stefana Kisielewskiego, jest jego twórczość kompozytorska, a przypomnieć trzeba, że przecież był on z wykształcenia kompozytorem, pianistą i teoretykiem muzyki. Po II Wojnie Światowej wykładał przedmioty teoretyczne w Wyższej Szkole Muzycznej (obecnej Akademii Muzycznej w Krakowie), nauczał też kompozycji, jego najsłynniejszym uczniem jest Adam Walaciński.

Kisielewski pozostawił po sobie ponad sto kompozycji, do tego dochodzi jeszcze muzyka do licznych filmów, przedstawień teatralnych, spora też część jego utworów przepadła w Powstaniu Warszawskim. Losy tej twórczości są tak zawiłe jak losy jej autora, często tłamszona była przez cenzurę: już to z powodów politycznej niepokorności Kisiela, już to z powodów estetycznych. Dziś muzyka ta wciąż rzadko bywa wykonywana, bardzo trudno dotrzeć też do nagrań których jest zresztą niewiele.

Jak we wszystkich dziedzinach Kisielewski zajmował bezkompromisowe stanowisko, narażając się na represje komunistycznych władz. Również w muzyce przejawiały się jego ostrość sądu, nieuległość wobec panującej mody czy wytycznych ideologicznych. Widzimy to nie tylko, w jego pismach krytyczno-muzycznych, lecz również w jego kompozycjach.

Jaka jest sama muzyka Kisiela? W większości są to kompozycje utrzymane w stylu neoklasycznym, bliskim nieco brzmieniowo Prokofiewowi, Strawińskiemu. Kisielewski był z natury swej myślicielem o bardzo silnie skrystalizowanej intelektualnie koncepcji tworzenia. Przejawiało się we wszelkiej jego działalności. Muzykę traktował jako sztukę autonomiczną, a proces twórczy widział jako wielopłaszczyznową organizację dźwięków, estetyka jego twórczości wykazuje postawę antyromantyczną i antysentymentalną. Jego język dźwiękowy łączy tradycyjną tonalność z nowoczesną harmoniką.

Charakterystyczny dla muzyki Kisiela jest szczególnie duży ładunek humoru, przekory, ironii, a jednocześnie liryzmu na przemian z ostrością i ciętością języka, co odpowiada dobrze osobowości kompozytora - człowieka o błyskotliwej inteligencji i przekornym dowcipie. Wszystkie te cechy stanowią o indywidualności jego muzyki.

Do najciekawszych jego dzieł muzycznych należą: Danse vive na fortepian, Koncert na orkiestrę, Kwartet smyczkowy, oraz ukończony przed śmiercią Koncert fortepianowy, którego premiery z „Warszawskiej Jesieni”  słuchał już na łóżku szpitalnym w transmisji radiowej 24 września 1991, trzy dni później zmarł.

Miejmy nadzieję, że obchody setnej rocznicy urodzin oraz dwudziestej rocznicy śmierci Stefana Kisielewskiego, przyczynią się od większej promocji jego muzyki. I tak jak powstało wiele prac książkowych o legendarnym Kisielu, tak też powstaną nagrania jego kompozycji,  które częściej będą gościć w salach koncertowych, gdyż jest to muzyka godna polecenia, znakomicie napisana, przynosząca wiele przyjemności słuchaczowi.

 

Daniel Wierzejski