Aforystyczna muzyka Zubel i minimalizm Riley’a

Z archiwum KBF  fot. Wojciech Wandzel,

Zadajmy sobie pytanie - czy możliwy jest aforyzm w muzyce? Nie mam tu na myśli muzycznego opracowania literackiego tekstu, ale esencjonalnie muzycznego gatunku z wszystkimi tego konsekwencjami: zwięzłością wypowiedzi, lapidarnością, błyskotliwością, wyrażaniem ogólnej prawdy filozoficznej lub moralnej, najczęściej w sposób zaskakujący.

  

Przy założeniu oczywiście o zdolności semantycznej muzyki – wydaje się to możliwe, może z zastrzeżeniem co do wyrażania ogólnych prawd filozoficznych lub moralnych, gdyż trudno jest jednoznacznie dowieźć, iż muzyka posiada możności, aż tak daleko idącej konkretyzacji, choć i tu znalazłoby się zapewne kilku obrońców funkcji moralnej czy filozoficznej w muzyce. 

 

A właśnie z aforyzmami mieliśmy do czynienia podczas czwartkowego koncertu, na którym odbyło się w ramach projektu „Made in Poland - Miłosz Sounds” prawykonanie najnowszej kompozycji Agaty Zubel Aforyzmy na Miłosza. Utwór ten zamówiony został przez organizatorów 9. Festiwalu Sacrum Profanum z okazji obchodów Roku Czesława Miłosza, zorganizowanego w związku z przypadającą właśnie setną rocznicą urodzin Mistrza. 
 

fot.z archiwum Krakowskiego Biura Festiwalowego, fot. Wojciech Wandzel,

Aforyzmy na Miłosza to cykl siedmiu bardzo krótkich zwięzłych części, mini utworków wokalno-instrumentalnych, błyskotliwych wypowiedzi muzycznych. Warstwa słowna kompozycji stanowi rodzaj siedmiu aforyzmów w postaci krótkich fragmentów tekstu zaczerpniętych z różnych utworów Poety. Jak enigmatycznie zanotowała kompozytorka w książce programowej Festiwal:

„Napisałam ten utwór zainspirowana słowami Czesława Miłosza:

To jest tym, tamto tamtym
Wszystko takie jak jest.”

 

Aforyzmy przeznaczone są na sopran solo, kwintet smyczkowy, perkusję, flet, klarnet, klarnet basowy, trąbkę i akordeon. Charakter kolejnych części kompozycji: Spojrzenie, Biegacz, Boleść, Otchłań, Płomień, Podszewka, Jeżeli, został znakomicie oddany środkami muzycznymi. Utwór posiada lapidarną, acz niekonwencjonalną partię wokalną oraz bardzo ciekawą warstwę brzmieniową partii instrumentalnej, obfitującą w quasi sonorystyczne efekty dźwiękowe, miejscami jednak bliższą spektralizmowi. 
 

fot. z archiwum Krakowskiego Biura Festiwalowego, fot. Wojciech Wandzel,

 

Koncert odbył się w nieco industrialnym wnętrzu Muzeum Inżynierii Miejskiej. Partię solową wykonała osobiście kompozytorka, a towarzyszył jej znakomity zespół Klangforum Wien pod dyrekcją Clementa Powera. Agata Zubel pokazała po raz kolejny, że obok niewątpliwego talentu kompozytorskiego, dysponuje również świetnym głosem, bardzo biegłym we współczesnych technikach wykonawczych.

 

W drugiej części usłyszeliśmy utwór In C Terry’ego Riley’a, muszę przyznać, że obficie prezentowana na tegorocznym Festiwalu muzyka minimalistyczna dokonała we mnie pewnych przewartościowań, na niekorzyść tejże. 

 

In C – jeżeli w ogóle można nazwać go utworem – to jeden z pierwszych utworów ery minimalizmu na świecie, uznawany za punkt początkowy dla całego tego nurtu. Mimo licznych zachwytów płynących z wszelkiego typu zapowiedzi koncertu i wprowadzeń krytyków oraz organizatorów, a nawet pomimo znakomitego wykonania zespołu Klangforum Wien, utwór zabrzmiał mało ciekawie. Okazało się że ni wystarczy naprawdę dobre wykonanie, że jednak potrzeba czegoś więcej. Utwór nie zdołał wywołać we mnie większego zaciekawienia, bo też naprawdę niewiele było w tym muzyki. Mógłbym to określić jako raczej przydługą (około półgodzinną) statyczną plamą dźwiękową, jakkolwiek początkowo przyjemnie brzmiąco to na dłuższą metę dość nudną.

Czwartek, 15 września 2011, Muzeum Inżynierii Miejskiej, godzina 19.00 

 

Program koncertu:

Agata Zubel – Aforyzmy na Miłosza – prawykonanie w ramach projektu Made in Poland - Miłosz Sounds
Terry Riley – In C

 

Wykonawcy:

Agata Zubel - wokal
Klangforum Wien
Clement Power – dyrygent